Lezingen: Psalm 27 en Romeinen 8, 31-39
Voorganger: ds. Dick van der Vaart

Gemeente van Christus,

Op deze Eeuwigheidszondag realiseren wij ons, meer dan op andere zondagen, dat wij niet het eeuwige leven hebben hier op aarde maar er slechts een tijdje zijn. “Zeventig jaren en als we sterk zijn tachtig,“ zegt de psalmist.

In mijn beleving is in het christelijk geloof de nadruk veel te sterk komen te liggen op de korte duur van ons leven. Vele liederen verwezen hierna: “Niets is hier blijvend, niets is hier blijvend, alles wat opbloeit moet eenmaal vergaan. Maar wat gij doet uit liefde voor Jezus, liefde voor Jezus blijft eeuwig bestaan,” was een lied dat je tegenwoordig niet meer hoort maar in het verleden heel veel gezongen werd.

En hoe vaak hebben we niet die woorden uit psalm 139 gelezen: De sterveling zijn dagen zijn als het gras, wanneer de wind daarover is gegaan is zij niet meer en haar plaats kent zij niet meer.”

En in vele liederen werd bezongen dat wij geen blijvende woonplaats hebben op aarde maar slechts pelgrims zijn: “Waarheen pelgrims, waarheen gaat gij … ?“

De bron van deze liederen is de behoefte aan troost. Die behoefte is heel begrijpelijk en mag er zijn. Er is veel leed op aarde. Maar het lijkt me niet juist om het aardse leven alleen maar te zien als een tranendal waaruit je zo spoedig mogelijk weg wilt trekken. Het leven op aarde is toch dikwijls heel goed.

In het scheppingsverhaal wordt dit benadrukt. Aan het einde van iedere scheppingsdag lezen we: “En God zag wat hij geschapen had en zie, het was zeer goed.” En deze positieve visie op het aardse leven vind je in de hele bijbel.

In het boek Hooglied wordt de liefde tussen God en mens beschreven in de woorden van een liefdesgedicht tussen een aardse bruid en een aardse bruidegom. De bruidegom spreekt zijn bruid toe: “Wat ben je mooi! Wat heb je prachtig haar! Het golft over je schouders als een kudden schapen die afdaalt van een heuvel.” Heel aards, heel lichamelijk. Heel mooi!

In de Thora, de leefregels voor het leven in het beloofde land, wordt aanbevolen een akker om de zeven jaar een jaar rust te gunnen, zodat de grond niet uitgeput raakt maar tijd krijgt om te herstellen.

Ook Jezus had oog voor de schoonheid van de aarde: “Let op de leliën. Zie hun schoonheid! Zelfs koning Salomo werd door zijn kledingmakers niet mooier gekleed dan deze.” En: “Let op de vogels in de hemel. Zij zaaien niet en maaien niet en toch voedt de hemelse vader ze.“

En let op Openbaringen 21 waar dat prachtige visioen staat van het nieuwe Jeruzalem dat neerdaalt uit de hemel en God onder ons mensen zal komen wonen. Er staat dus niet dat de aarde in de hemel wordt opgenomen. Er staat dat de hemel neerdaalt op aarde. De hemel zal de aarde omvatten.

In deze tijd waarin de klimaatopwarming het leven op aarde bedreigt is dit een belangrijk signaal. Het is niet zo dat het niet zo erg is wanneer de aarde vergaat omdat onze bestemming toch elders ligt. Nee, het is wel erg wanneer de aarde vergaat want het is Gods bedoeling dat deze bewaard blijft! God wil er Zelf komen wonen!

Van het “En zie het was zeer goed“ in Genesis tot het visioen van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde wordt in de bijbel dus de grote waarde van de aarde en het aardse leven benadrukt. Het leven mag worden gevierd. Sterker nog: God heeft de aarde geschapen opdat het leven zou worden gevierd!

Maar dit gezegd hebbende. We zijn hier vanmiddag bijeen om onze overleden dierbaren te gedenken en we beseffen dat ook ons leven vergankelijk is. De bijbel benadrukt de waarde van het leven op aarde maar mogen we ook geloven en hopen op leven na dit leven voor onze dierbaren en voor onszelf?

In het verleden was het vanzelfsprekend dat christenen deze vraag positief beantwoordden. Zij geloofden dat zij na hun dood naar de hemel zouden gaan. Maar velen ook binnen de kerk kunnen dit niet meer geloven omdat zij dat als kinderlijk en naïef zien. Zij kunnen God niet meer zien als een oude man met wit haar die zit op een troon in de hemel. Daarmee verdwijnt ook het geloof dat wij na de dood naar de hemel zouden kunnen gaan. En daarmee verdwijnt een hele belangrijke bron van troost en mogelijkheid tot overgave. Het is heel troostrijk om te mogen geloven dat onze dierbaren in de hemel zijn. En het geloof dat je naar de hemel gaat kan je op je sterfbed de moed geven om je leven neer te leggen in de handen van God. Moeten we afscheid nemen van deze troost en mogelijkheid tot overgave? Ik meen van niet.

Vroeger konden mensen in een hemel geloven als een plaats ver boven de wolken. Maar wij weten dat je als je met een raket naar boven gaat je dan niet in de hemel komt maar in een oneindig heelal. Wij hebben foto’s en filmbeelden gezien van onze planeet aarde omgeven door de dampkring. En daarmee vervalt een naïef geloof in de hemel.

En daarom zijn we meer en meer gaan spreken in beeldspraak. We spreken niet meer over hemel maar over: “Leven in het licht bij God.” En: “We geloven dat hij of zij geborgen is in de liefde van God.” En deze beeldspraak geeft ons de mogelijkheid om er toch op te vertrouwen dat onze overleden dierbaren niet in het niets zijn opgegaan maar leven in het licht bij God. Dat is heel waardevol. Heel kostbaar.

Wat ik nu vanmiddag met u wil delen is iets wat ik geleerd heb uit een boek van Rick Benjamins, wiens ouders ook lid zijn van de Oosterkerkgemeente. Hij schrijft over onze beeldspraak. Hij zegt dat dit niet zomaar in de lucht hangt en dat het niet zomaar een product van onze fantasie is. Wanneer ik zijn boek goed begrijp en het toepas op de beeldspraak van hemel, geborgen zijn in de liefde van God, gedragen worden door de handen van God enzovoort dan zeggen wij dat omdat wij in het diepst van onze ziel ervaren dat wij deel zijn van God. In termen van zijn en zijnden: Alle dingen zijn een zijnde. Zij rusten in het zijn. Het zijn is de bron van alle zijnden en verenigt alle zijnden. God is het zijn. Wij mensen zijn zijnden. God is de bron van alle zijn. God is het zijn en wij zijn verenigd in Hem.

Dit is niet iets dat wij alleen met ons hoofd geloven. Wij nemen het niet aan als een geloofswaarheid, nee, het geloof komt op uit de ervaring van onze ziel. Wij ervaren dat wij als zijnden deel uit maken van het zijn. Wij ervaren dat wij als mensen deel uit maken van God. God is de oceaan. Wij zijn de golven van de oceaan. Als golven zijn we deel van de oceaan en worden we gedragen door de oceaan.

Uit deze ervaring in het diepst van onze ziel komt ons geloof in de hemel voort. Op grond van deze ervaring geloven we dat onze overleden dierbaren die als golf op de oceaan van God deel van de oceaan van God waren, ook in en na hun dood, deel van God gebleven zijn. Zoals Paulus schreef:

“Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, hoogte of diepte of wat er ook in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God.”

Amen.