Lezing: Lucas 17: 21 en 22
Voorganger: ds. Dick van der Vaart

Thema: Het Koninkrijk van God

Beste mensen,

De vraag die vanmorgen centraal staat is de vraag: “ Waar is het Koninkrijk van God ? “ Deze vraag hebt u voor uzelf al voor een deel beantwoord en hebt er met elkaar over gesproken. Ilse, Lise en Jan hebben ons op ontroerende wijze verteld waar zij het Koninkrijk van God ervaren.

Heel kort zou ik nog een paar woorden willen zeggen over de inhoud van het begrip Koninkrijk van God.

Zou de bijbel in onze tijd geschreven zijn dan zou het woord “Koninkrijk van God “ denk ik niet meer worden gebruikt om aan te duiden wat ermee wordt bedoeld. Het woord heeft zijn eigenlijke betekenis voor ons verloren. We leven weliswaar in het Koninkrijk der Nederlanden maar onze koning Willem Alexander heeft eigenlijk geen macht. Zijn koningschap is in feite niet meer dan een ceremonieel koningschap. En hiermee wil ik niet zeggen dat het daarmee overbodig geworden is. Ik denk dat het koningshuis een belangrijke samenbindende functie heeft voor ons land. En we mogen trots zijn op onze koning en koningin en verschillende prinsen en prinsessen omdat zij zich voor het welzijn van medemensen inzetten.

Het koningschap van Willem Alexander is een ceremonieel koningschap. Hij is geen macht. Wanneer mensen uit onze tijd nu het begrip “Koninkrijk van God“ horen dan zegt hun dat niet zoveel omdat zij een ceremonieel koningschap voor ogen hebben.

In de tijden waarin de bijbel geschreven werd was dit geheel anders. Een koning had wel degelijk macht. Hij had zelfs absolute macht. Hij besliste over leven en dood van zijn onderdanen. Hij besliste over oorlog en vrede. Hij besliste over de verdeling van de rijkdom. Hij besliste over alles. De koning was maatschappelijk relevant. Het begrip “Koninkrijk van God “ was maatschappelijk relevant. Het was een politiek begrip.

In de tijd van Jezus maakte het land Israël deel uit van het keizerrijk Rome. De keizer van Rome had absolute macht. Hij besliste over alles. Hij besliste zelfs over leven en dood van zijn onderdanen. In Rome werden er in het Colosseum gladiatoren gevechten gehouden waarbij twee strijders op leven en dood met elkaar vochten. Wanneer de één de ander tegen de grond geslagen had en met opgeheven zwaard zijn voet op de borst van de verslagene zette, keek hij naar de keizer : zal ik hem doden of in leven laten ? En de keizer gaf dan met zijn duim aan wat zijn beslissing was. Duim omhoog betekende : in leven laten. Duim naar beneden : doden.

De keizer had de absolute macht. Hij besliste over alles. De keizer had vele eretitels. Eretitels die ons bekend voorkomen: zoon van God, verlosser, heer. Deze eretitels stonden op de munten die in het Romeinse rijk als betalingsmiddel werden gebruikt.

Wij zijn er helemaal aan gewend om Jezus Zoon van God, Heer en verlosser te noemen en wij hebben daarbij vooral kerkelijke en religieuze associaties. We staan er dikwijls niet bij stil dat in Jezus’ tijd  deze namen een sterke politieke lading hadden.

De keizer werd “Heer”genoemd :  “kurios” . Maar de christenen jubelden : “ Jezus is Heer !  “ Niet de keizer van Rome maar Jezus is Heer. Dat was revolutionair. Dat was gevaarlijk. De christenen werden als staatsgevaarlijk beschouwd. Het INGRI teken dat visje dat je wel achterop auto’s ziet is een verwijzing hiernaar. INRI is de latijnse afkorting van Jesus Nazarenus Rex Iudaeorum. Jezus van Nazareth koning der Joden. Deze woorden stonden op een bord dat boven Jezus’ hoofd aan het kruis gespijkerd werd. Dat INRI teken tattoo eerden christenen boven hun duim. Omdat het gevaarlijk was om over Jezus te spreken en ze vermoedden dat iemand die ze niet kenden een christen was, dan lieten ze de tatoo  boven hun duim zien.

Het koninkrijk van God is dus niet alleen een religieus en een kerkelijk begrip :  het is een politiek begrip. Het is een rijk waarin het er totaal anders aan toe gaat dan in het keizerrijk Rome.

Wat maakt nu dat Jezus gekozen wordt tot koning van het Koninkrijk van God ? Waarin verschilt Hij van de keizer van Rome ?

Het verhaal over de verzoeking in de woestijn maakt dat duidelijk. Jezus werd in de woestijn drie keer door de duivel verzocht. 1. Na veertig dagen niet te hebben gegeten zei de duivel tegen Jezus: Maak van deze stenen brood. 2. Ook nam hij Jezus mee naar een hoge berg, liet Hem alle koninkrijken van de wereld zien en zei: wanneer je neerknielt voor mij zal ik je dit alles geven 3 Vervolgens nam hij Jezus mee naar het dak van de tempel en zei: Spring naar beneden en laat je opvangen door engelen en iedereen zal je vereren als een god.

Dit is symbooltaal. Met “ maak van deze stenen brood “wordt hebzucht bedoeld. Met :” kniel voor mij neer “ wordt regeren door middel van geweld bedoeld. Met: spring van het tempeldak en laat je opvangen door engelen “wordt eerzucht bedoeld. En Jezus wijst alle drie de verzoekingen van de hand.

Kijk nu naar de koningen van deze tijd. Poetin, Erdogan, president Xi van China. Alle drie zijn ze hebzuchtig, regeren ze d.m.v. geweld en zijn ze eerzuchtig. En kijk hoeveel ellende ze aanrichten.

Wat zal de wereld er anders uitzien wanneer niet types als Poetin, Erdogan en Xi  aan de macht zijn, koning zijn, “heer” zijn maar Jezus koning is van het koninkrijk van God : een rijk van vrede en welvaart voor iedereen, wereldwijd. Niet Poetin, niet Erdogan, niet Xi is heer maar Jezus is Heer !

Waar is het Koninkrijk van God ? Ilse, Lise en Jan hebben het aangewezen in het hier en nu. En we mogen geloven dat God werkzaam is in de geschiedenis en met zijn Heilige Geest in en door mensen werkt om dit Rijk te realiseren. Het komt er en het is er op vele plaatsen al.

In een tijd van oorlog en onderdrukking mogen we elkaar met de uitroep “Jezus is Heer “  bemoedigen. Roep het samen met mij uit. Durf uw stem te gebruiken. Niet Poetin maar Jezus is Heer !

Amen.