Lezingen: Johannes 12, 20-36    Daniël 7, 1-14
Voorganger: ds. Dick van der Vaart

Gemeente van Christus,

Een bijbeltekst of een bijbelverhaal staat nooit op zichzelf, los van de situatie waarin hij gelezen wordt. Een bijbeltekst wordt altijd in een bepaalde situatie gelezen. Een bijbelverhaal is geen cirkel met één middelpunt maar een ellips met twee middelpunten.

De bijbeltekst heeft een bepaalde inhoud maar de situatie waarin hij gelezen wordt is medebepalend voor wat een tekst te zeggen heeft. De situatie is net zo bepalend voor de uitleg van een tekst als de tekst zelf. En daarom raak je ook nooit uitgelezen in de bijbel. In iedere nieuwe situatie licht de bijbel ook weer op nieuwe wijze op.

De situatie waarin we ons nu bevinden is een oorlogssituatie. De oorlog is vlakbij. Dagelijks zien we afschuwelijke beelden voor de t.v. en lezen we erover in de krant en de nieuwsapp op onze telefoon.

De bijbel is het ene punt van de ellips, de oorlog in de Oekraïne is vandaag het andere punt.

Leon las met ons uit Daniël zeven. Het volk Israël bevindt zich in de Babylonische ballingschap. Daniël krijgt aan het hof van koning Belsassar van Babel een opleiding tot rijksambtenaar. Tijdens zijn slaap krijgt hij een droom. Een droom niet los staat van de realiteit maar verbonden is met de werkelijkheid en daarom “visioen” genoemd wordt.

Daniël ziet in het visioen hoe de vier winden, de grote zee in beroering brachten. Vier grote dieren rezen op uit de zee, elk met een andere gestalte.

Het eerste dier leek op een leeuw maar dan met adelaarsvleugels.

Het tweede dier leek op een beer met drie ribben tussen de tanden

Het derde dier leek op een panter maar dan vleugels op zijn rug

Het vierde dier was een dier met veel horens. Het was angstaanjagend, afschrikwekkend, geweldig groot met ijzeren tanden. Het vrat en vermaalde alles wat het tegenkwam en wat er overbleef vertrapte hij met zijn poten.

Deze dieren zijn het symbool van wereldmachten die voor en in de tijd van Daniël hadden geheerst. Deze wereldmachten worden gesymboliseerd als dieren. Ze kiezen daar zelf meestal voor. Het symbool van het Romeinse rijk was de adelaar. Wij Nederlanders hebben de Nederlandse leeuw. De wilde dieren die de wereldmachten kiezen als hun symbool verwijzen naar de trots en kracht die ze in zich voelen, naar de macht die ze uitoefenen en naar het militaire geweld dat ze zonder aarzelen kunnen inzetten.

Deze symbolen staan tot op de dag van vandaag afgebeeld op de F16 en de F35 s van onze luchtmacht, op de poorten van de kazernes van de landmacht en op de schepen van onze marine.

Nadat Daniël in zijn droom de vier symbolen van wereldmachten heeft gezien ziet hij hoe er op aarde een troon wordt neergezet en dat er op die troon een oude wijze plaatsnam. Zijn kleed was wit als sneeuw, zijn hoofdhaar als zuivere wol. Zijn troon bestond uit vuurvlammen, de wielen uit laaiend vuur. Een rivier van vuur laaide op en stroomde voor hem uit. Duizend maal duizenden dienden hem, tienduizend maal tienduizenden stonden voor hem.

Deze oude wijze is God Zelf. En blijkbaar worden de vier wereldmachten voor het hemelse gerechtshof gedaagd want we lezen dat er staat: “Het hof nam plaats en de boeken werden geopend. “

In de rechtspraak die dan volgt wordt aan de vier wereldmachten hun macht ontnomen. Ze zijn niet dienstbaar geweest aan de volkeren over wie ze heersten maar hebben hen uitgebuit, met geweld onderdrukt en niemand en niets ontziende veroveringsoorlogen gevoerd. Daarom wordt hen de macht ontnomen.

Dan ziet Daniël in zijn nachtelijk visioen dat er met de wolken van de hemel iemand kwam die eruitzag als een mens. Hij naderde de oude wijze en werd voor hen geleid. Hem werden macht, eer en het koningschap verleend en alle volken en naties welke taal ze ook spraken, dienden hem. Zijn heerschappij was een eeuwige heerschappij die nooit ten einde zou komen. Zijn koningschap zou nooit te gronde gaan.

Monsters wordt de macht ontnomen en de heerschappij wordt gegeven aan iemand die eruit zag als een méns en van wie we daarom mogen verwachten dat hij op menselijke wijze zal regeren.

Jezus heeft nooit naar zichzelf verwezen als Heer, of God. Wanneer men hem zo aansprak wees hij dat altijd af. Hij wilde niet op een voetstuk worden gezet. Maar hij heeft wel over zichzelf gesproken als mensenzoon. In Johannes 12 waaruit het verhaal voor de kinderen afkomstig was zegt Jezus:

“De tijd is gekomen dat de mensenzoon tot majesteit wordt verheven. “Jezus verwijst hiermee naar zijn naderende dood. Jezus duidt zichzelf aan als “mensenzoon. “Dit is een verwijzing naar het visioen van Daniël. De wijze oude man, God Zelf, ontneemt de gewelddadige wereldleiders hun macht en geeft ze aan de Mensenzoon.

De Mensenzoon is een koning die niet komt om te heersen maar om te dienen. De mensenzoon gebruikt geen geweld maar is een vredesvorst. De mensenzoon bouwt geen megapaleizen voor zichzelf maar geeft zijn geld uit aan zorg voor de vreemdeling, de weduwe en de wees.

De oude wijze ontneemt de wereldleiders hun macht en legt deze in handen van iemand die eruit ziet als een mens: Jezus die zijn koningschap een menselijk gezicht zal geven.

Wat een hoopvolle boodschap in deze tijd van oorlog! Het tweede dier dat Daniël voor ogen krijgt in zijn nachtelijk visioen is een beer. En het is verleidelijk om daarin de Russische beer te zien. Maar dat zou onjuist zijn. De wereldrijken die Daniël voor zijn geestesoog ziet zijn rijken uit het verleden. En we mogen de bijbel niet gebruiken om een oorlog tot een heilige oorlog te verklaren.

De kerkvorst van de Russisch -Orthodoxe kerk zou in plaats van Poetin te steunen, hem wel de verhalen van vanmorgen voor ogen mogen houden. Hij zou, in plaats van Poetin te steunen, hem Jezus ten voorbeeld mogen houden. Poetin, hou op, en ga regeren op menselijke wijze, zoals Jezus het voorgeleefd heeft.

Jezus zegt: “De tijd is gekomen dat de Mensenzoon tot majesteit verheven moet worden. “Hij verwijst naar zijn naderende dood. En die gedachte jaagt hem angst aan. Hij is nog maar een jonge man. Hij wil léven.

Maar hij weigert zich de mond te laten snoeren door stadhouder Pontius Pilatus, de vertegenwoordiger van de keizer van Rome. Hij houdt moedig stand wanneer hij voor Pontius Pilatus moet verschijnen.

Hij blijft het opnemen voor vrijheid. Hij blijft het opnemen voor de vreemdeling, de weduwe en de wees. Hij is bang maar ook moedig.

Hij zegt: “Waarachtig ik verzeker u: als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft blijft het één graankorrel maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht. “

Wanneer Jezus zich de mond had laten snoeren, wanneer hij op de vlucht was geslagen, hadden we nooit meer iets van hem gehoord. Maar omdat hij standhield, omdat hij zijn leven durfde geven, daarom leeft hij tot op de dag van vandaag in onze herinnering en bij God. De graankorrel die Jezus was, stierf maar deze graankorrel ontkiemde en bracht veel vrucht voort: al die mensen die hem nagevolgd zijn en navolgen tot op de dag van vandaag.

Amen