Zondag 9 augustus 20-20
Preek over Mattheüs 14: 22 – 33.
Voorganger: ds. A. Linde
Lezen:
Exodus 3: 9 – 14
Mattheüs 14: 22 – 33.
Tekst: Meteen sprak Jezus hen aan: ‘Blijf kalm! Ik ben het, wees niet bang!’
Verhalen
Oerwateren.
De bijbel kent verschillende verhalen over wind en storm. En over het woeste water, de verslindende zee waar geen mens tegenop kan. De oerwateren bij de schepping…. Noach en de zondvloed…, Jona…, de symboliek in de Psalmen…….
De zee, het water, de vloed, is een gevaarlijke en bedreigende macht. Voor je het weet wordt de bewoonbare aarde overspoeld. En dan gaat het leven verloren.
In de Griekse mythologie heb je Poseidon, de God van de zee. De oude Romeinen noemden hem Neptunus. Hij is even onstuimig en onberekenbaar als de zee zelf. Hij wordt altijd afgebeeld met zijn staf, een drietand.
Neptunus
Daarmee kan hij stormen, overstromingen en aardbevingen veroorzaken. Hij kan rotsen splijten, en schepen verpletteren. Hij wordt wel de aardschudder genoemd. Tegelijk is hij ook de beschermheer van alle schippers en vissers. Deze bidden tot hem om een gelukkige vaart en een rijke visvangst. Als ze een goede vangst en een behouden thuiskomst hebben, brengen ze hem offers.
Ze moeten hem wel te vriend houden. Maar wat heb je aan een godheid die even onberekenbaar en grillig is als de zee zelf? Je weet het maar nooit met de zee. En ook niet met de goden van de zee.
Maar het verhaal in Mattheüs is een ander verhaal.
- Angst voor spoken.
Jezus zegt zijn leerlingen dat ze naar de overkant van het meer moeten varen.
Maar ze komen in een storm terecht en maken angstige momenten mee. Tegen het einde van de nacht komt Jezus naar hen toe. Lopend over het meer.
Als de leerlingen dat zien, raken ze volkomen in paniek. Ze zijn al bang en de ene angst roept de ander op. Een spook, …. ze schreeuwen het uit van angst.
Als je al bang bent, zie je eerder spoken. Net als een kind in het donker. Als het licht is, en als je je veilig voelt, zie je nooit een spook. Dan geloof je niet eens in spoken. Maar, o dat zelfvertrouwen, dat kan zomaar wankelen.
- Hou vast
Tegenover de angst klinkt dan ‘meteen’ de stem van Jezus. ‘Blijf kalm! Ik ben het, wees niet bang!’ Jezus wil de angst geen enkele ruimte geven. Blijf kalm, laat je niet intimideren, houdt moed…… . ‘Ik ben het, vrees niet!’ Deze woorden zijn in de bijbel een anker van houvast. Soms moet je je ankers uitgooien om je schip en je leven te redden.
| ‘Ik ben het!’
Dat woord is een dragende grond voor het volk Israël. |
God zei het tegen Mozes, toen hij de opdracht kreeg naar de Farao te gaan. Hij moest de Farao vertellen dat hij het slavenvolk vrij moest laten. Maar wie is die God dan wel die hem roept? Maar God zegt: Wie ik ben? Ik ben die Ik ben. En zeg maar tegen je volksgenoten: Ik Ben heeft mij naar jullie toegestuurd. ‘Ik zal er zijn’, zegt de Nieuwe Bijbelvertaling. Ik ben het, zegt Jezus.
En het kan niet anders, of de leerlingen denken aan de Naam, de Naam van God. Veel angsten vergezellen mensen op hun levensreis. Maar als God er is, zijn er geen spoken meer.
- Wees niet bang.
Daarom nog zo’n ankerwoord: wees niet bang. Vrees niet! staat er, Wees niet bevreesd. Soms komt God naar mensen toe. We zien dat in het OT een aantal keren gebeuren. Ze zijn doodsbang voor zo’n onbekende goddelijke verschijning. Hoe moet je het interpreteren, zo’n goddelijke macht, soms in wind of vuur, soms in de stilte, soms zomaar iets dat over je komt….? Het is toch geen spook?
Maar God geeft die angst nooit de ruimte. Altijd klinkt meteen: Vrees niet, wees niet bevreesd, wees niet bang….
Twee grondwoorden dus, voor ons vandaag, twee ankerpunten.
| Twee grondwoorden, twee ankerpunten:
1. Ik Ben er, Ik ga mee…… 2. Vrees niet, wees niet bang……. |
Woorden die vertrouwen willen geven.
- Petrus.
Petrus pikt dat gevoel van vertrouwen direct op. En impulsief als hij is, wil hij ook over het water lopen, naar Jezus toe.
Icoon.
Maar als hij beseft hoe sterk de wind is wordt hij bang. Hij zakt door het water. En dan steekt Jezus hem de hand toe. Zo leert hij dat het voldoende is dat Jezus naar hem toekomt. God zoekt de mens.
- Een verhaal vol symboliek.
Het is een verhaal vol symboliek. De storm en het water staan voor de machten die mensen bedreigen. Een zee van angst overspoelt de mensen, altijd weer. In het Scheppingsverhaal lezen we daarom dat de chaos wordt bedwongen als God spreekt. En in Openbaring lezen we over de nieuwe hemel en de nieuwe aarde: de zee is er niet meer. God staat boven de levensbedreigende en vernietigende machten. Nee, we zijn niet overgeleverd aan de grilligheid en onberekenbaarheid van goden als Poseidon of Neptunus. De God van Israël is ook de God van de zee.
‘U bent werkelijk de Zoon van God’, zeggen de leerlingen als de zee stil wordt.
Het schip staat in de traditie symbool voor de kerk. Het scheepje onder Jezus’ hoede. We komen wel in de veilige haven.
Het schip staat ook wel symbool voor de levensreis. Het stormt ook volop in onze wereld vandaag. Een kalme reis is voor veel mensen geen dagelijkse werkelijkheid. We zagen nu weer schokkende beelden uit Beiroet in Libanon.
Ook in het binnenste van een mens kan het stormen. En ook tussen mensen, en ook tussen volken kan er een harde wind opsteken. Ik heb het nieuwste boek van Geert Mak gelezen. Je schrikt ervan hoe hard het stormt in de wereld, in Europa. Hoe we dreigen weg te zinken in de golven van de geschiedenis, in de chaos. Het kan zomaar gebeuren, letterlijk ook. Mensen op drift zijn die verdrinken in de zee. Mensen die zien hoe door de klimaatverandering de zeespiegel stijgt… en hoe hun land onbewoonbaar wordt.
Kunnen we nog ergens op vertrouwen! Met angst is op zich niets mis. Maar we mogen niet wegzinken in angst. Het is een morele plicht om dat niet te doen. Want dan is de wereld verloren.
Petrus moet niet kleingelovig zijn, dat is: niet klein van vertrouwen. Het is een tekst van vertrouwen.
Ik zei: de tekst biedt ons twee ankerpunten aan. Maar nu zijn het er drie: de twee uitspraken van Jezus: Ik Ben erbij en vrees niet. En als derde de hand van Jezus die Petrus beetpakt en uit de diepte trekt.
| Drie ankerpunten:
1. Ik Ben er, Ik ga mee…… 2. Vrees niet, wees niet bang……. 3. De hand van Jezus…….. |
- ‘Ik Ben het’.
De dreiging van de zee en van de natuurkrachten……, die dreiging staat ook voorde dreiging van de geschiedenis…… Waar vaart de wereld heen? Vaak genoeg kijkt de wereld in de diepte. Vandaag kennen we de angst voor het coronavirus. De angst voor het inzakken van de economie. Voor het verlies van werk en omzet. Angst. De wereld is er vol van. En het menselijk hart ook. De wereld en de politiek wankelen, in veel opzichten. Grote machten die niemand in de hand heeft, lijken de baas.
| En probeer dan maar niet om over water te lopen.
Zoveel overmoed en stoerheid is contraproductief. Maar ga ook niet in spoken geloven. |
Die spoken, dat zijn vandaag misschien wel de complotdenkers. Of het fakenieuws, het bedrog van de alternatieve feiten. Dat alles wil ons angst aanjagen. Laat het niet gebeuren!
Jezus zegt: Ik ben het, wees niet bang, hier is mijn hand. De leerlingen zijn verwonderd. Ze roepen uit: U bent werkelijk de Zoon van God. De kerk heeft daar een dogmatische uitspraak van gemaakt. Maar dat is het natuurlijk niet.
Het is een uitroep van diepe verwondering. Van diepe geruststelling ook. Als Jezus zegt: Ik Ben het, herkennen ze Hem als de Zoon. God hoorde immers het roepen van de Israëlieten in Egypte. En toen liet Hij weten: Ik Ben er, Ik Ben er bij, Ik hoor het. Dat horen ze, als Jezus zegt: Ik Ben het. Wie dat zegt moet wel een Zoon zijn van de Vader. Hij doet immers hetzelfde als de Vader. Hij hoort het roepen.
| De Zoon, die net als God verantwoordelijk wil zijn voor de redding van de wereld. |
- Helpende handen.
Geert Mak laat in zijn boek nog iets zien. Naast al die menselijk onmacht, naast al dat falen is er nog iets. Iets te midden van al die dreigingen waarbij het niet lukt het schip waarin de wereld zit veilig in de haven te krijgen. Geert Mak laat ook zien dat er heel veel mensen zijn met helpende handen. Altijd weer die toestekende handen, Gods handen zijn het, Gods hand. Ik dacht: dat is Gods hand in de geschiedenis. Hoe groot de dreigingen ook zijn……, …. Hoezeer de angst ook op de loer ligt…., ….. Zolang er zulke mensen zijn, hoeft de angst niet te regeren. Op het journaal konden we de mensen in Beiroet zien die een bezem pakten en begonnen met opruimen.
Geen misplaatste stoerheid van over water lopen en zo. Maar gewoon aan de slag gaan. En vertrouwen dat dat het goede is. Zolang er zulke mensen zijn, mensen met visie, mensen met helpende handen, mensen die het roepen horen…, mensen die ons voorgaan in vertrouwen, zolang mag er hoop zijn, en mag er vertrouwen zijn. Zolang Jezus er is, de Zoon die meevaart in het schip…, zolang mogen we wel vertrouwen dat we de overkant bereiken.
Wees niet klein van vertrouwen.
Amen.