Lezingen:

1e Lezing oude testament Psalm 121

2e lezing nieuwe testament Mattheus 28: 16-20

Voorganger: Ds. Dick van der Vaart

 

 Drie-eenheid: een verwarrend maar zinvol begrip

Een paar jaar geleden kwam er in de kerk in Uden een groep kinderen van de Islamitische basisschool op bezoek. Prachtige kinderen met zwarte haren en donkere ogen. Ze kregen eerst wat te drinken en daarna gaf ik ze een rondleiding door de kerk. De kinderen waren opvallend beleefd. Je merkte dat ze geleerd was om respect te hebben voor ouderen, voor meesters en juffen en ook voor mij. Ik vermoed dat ze me als een soort Iman zagen. Wat ook opviel hoe geïnteresseerd en leergierig ze waren.

Bij het doopvont aangekomen vertelde ik ze dat ouders met hun kind naar de kerk komen om het te laten dopen en dat ik dan water over hun hoofden sprenkel en zeg: “Ik doop je in de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. “

En voor ik wist zat ik toen in een theologische discussie met basisschoolkinderen. “Maar meneer, God kan toch helemaal geen Zoon hebben? Hij is toch geen mens? “En “Er is toch maar één God en niet drie? “Prachtig hoe die jonge kinderen zich met theologische vragen bezig hielden !

De verwarring die het begrip Drie-eenheid en de namen Vader, Zoon en Heilige Geest bij deze kinderen opriep komt heel veel voor. Zoveel dat sommigen zeggen: “Schaf dat begrip Drie-eenheid maar af. Het schept meer verwarring dan dat het helderheid verschaft.

Maar dat zou denk ik toch heel jammer zijn. Want de namen Vader, Zoon en Heilige Geest duiden in een notendop toch iets aan van het grote mysterie van God. Ook maken ze duidelijk hoe God zich verhoudt tot Zijn Zoon Jezus en tot de mensheid en welke rol de Heilige Geest hierbij speelt.

Daarom zou ik samen met u de namen Vader, Zoon en Heilige Geest tegen het licht willen houden. En ik hoop dat u de samenhang van de namen weer duidelijk wordt en u de zin en de schoonheid ervan opnieuw zult zien.

VADER

Allereerst God de Vader.  De naam “Vader” duidt aan dat hij de Vader is van alle leven: de Schepper. De Schepper van zon, maan en sterren, de Schepper van paradijselijke oorden, de Schepper van zeeën, oceanen, rivieren, beekjes bergen, bloemen, dieren, mensen en noem maar op: de schepping in al haar schoonheid.

Wanneer je kijkt naar de schepping dan zie je dat de schepping twee aspecten heeft dode materie en levende organismen. Dode materie: rotsen, zand, kalk, zout, diamant. Maar er is ook leven: planten, dieren, mensen.

Nu lijkt het erop dat je in de schepping een proces kunt zien van steeds toenemende vrijheid:

Materie leeft niet, is dood, kan niet bewegen, is niet vrij om te gaan of staan waar het wil. Materie is niet vrij.

Maar planten leven, ze kunnen hun gezicht, hun hart, toewenden naar de zon, overdag openen ze hun bloembladeren, ’s avonds sluiten ze deze weer. Ten opzichte van materie een groei aan vrijheid.

Dieren zijn weer vrijer dan planten. Dieren kunnen zich bewegen, ze kunnen gaan en staan waar ze willen. Ze kunnen aanvallen of op de vlucht slaan. Ze zijn vrijer dan planten maar hoe vrij ook, hun gedrag wordt bepaald en beperkt door hun instincten. Ze kennen geen kunst of cultuur. Ze kunnen niet denken. Ze hebben geen keuzevrijheid.

Dan de mens. De mens is weer vrijer dan dieren. De mens kan zich bewegen, gaan en staan waar hij of zij wil, denken, doelen kiezen noem maar op. In tegenstelling tot het dier is de mens niet beperkt door zijn instincten: een mens kan in vrijheid kiezen, is in staat tot kunst en cultuur. Dat is prachtig: de mens is tot heel veel instaat. “U hebt hem bijna goddelijk gemaakt! “Roept de dichter van psalm 8 uit.

Met de eerste naam van God, “God de Vader” wordt bedoeld dat God de Schepper die de schepping  heeft voortgebracht als een proces van steeds groter wordende vrijheid.

Dan nu de tweede naam van God: de Zoon

De leerlingen van Jezus waren Joden. Ze waren opgegroeid met het geloof in God als Schepper. Toen ze Jezus ontmoetten, toen ze zagen hoe liefdevol en vriendelijk en zachtmoedig en vol mededogen Hij was toen riepen ze uit: “Zó moet God de mens hebben bedoeld toen hij hem schiep. In deze mens zal God zich herkennen zoals een Vader zich herkent in zijn Zoon.”

En dan nu de derde naam van God: de Heilige Geest.

Zonet sprak ik over de steeds groter wordende vrijheid die zichtbaar wordt in de schepping, wanneer je kijkt naar de ontwikkeling van dode materie, naar levende planten, naar dieren en naar mensen. De mens lijkt de láátste in deze reeks te zijn omdat de vrijheid in de mens zijn hoogtepunt lijkt te hebben bereikt. Maar Jezus laat ons zien dat het proces van toenemende vrijheid in de mens nog niet voltooid is. De voltooiing gebeurt pas in Hem.

De vrijheid van de mens is gróót. Maar onze vrijheid is  nog niet zo groot als die van Jezus. Onze vrijheid wordt nog dikwijls beperkt door hebzucht, eerzucht, machtsdenken, jalousie, afgunst noem maar op.

Uit de verhalen over Jezus blijkt dat hij een wérkelijk vrij mens was. Hij was vrij van deze egocentrische emoties. Hij was liefdevol, zachtmoedig, vol mededogen. Toen de Satan Hem in de woestijn driemaal in verzoeking bracht, wees Hij hebzucht, heerszucht en eerzucht af. Daarmee werd hij een werkelijk vrij mens. Op het menszijn dat Hij in de praktijk bracht bleek de schepping te zijn gericht. In Hem bereikte de schepping zijn voltooiing. Hij was de kroon op de schepping.

In Jezus laat God zien hoe ook wij vrij kunnen worden. Vrij om lief te hebben, vrij om zachtmoedig te zijn vrij om zorgeloos te zijn, vrij om meedogend te zijn, vrij om barmhartig te handelen. Vrij om zonen en dochters van God te worden.

De Heilige Geest

Wat is nu de Heilige Geest?  De Heilige Geest is die beweging van steeds toenemende vrijheid door de schepping heen. De Heilige Geest stuwt dat proces van toenemende vrijheid in de schepping en in ons voort. De Heilige Geest werkt in ons, maakt ons vrij, schept ons naar het beeld en gelijkenis van de Zoon zodat wij zonen en dochters van God worden. Dus: dode materie, levende planten, bewegende dieren, bijna vrije mensen en de kroon op de schepping mensen die zo vrij zijn dat ze zonen en dochters van God genoemd kunnen worden. Bijna goddelijk, vrienden van Jezus, kinderen van God.

Appél

Ons levensdoel is: door de stuwkracht van de Geest vrij te worden als Jezus, vrij om lief te hebben, onbevooroordeeld te zijn, barmhartig te handelen, zorgeloos te leven. Laten we ons openstellen voor God opdat zijn Geest in ons kan werken en ons vrij kan maken!

In de Naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Amen!