Lezing: Johannes 15
Voorganger: ds. Dick van der Vaart

Gemeente van Christus,

Ieder jaar kiest het Nationaal Comité dat de herdenkingen en vieringen op 4 en 5 mei organiseert een thema dat de gebeurtenissen in het verleden en de situatie in het heden bij elkaar brengt. Dit jaar is het thema :  “Geef vrijheid door.”

Ieder jaar wordt een bekend iemand gevraagd om een inleiding te schrijven over dit thema. Dit jaar was dat Prinses Mabel.
Boven haar inleiding schrijft ze: “Verhalen om nooit te vergeten.” En ze begint haar eigen verhaal met een paar regels uit een gedicht van Leo Vroman:
“Kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen,
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen.”

Prinses Mabel heeft veel meegemaakt in haar leven.  Toen ze nog maar 9 jaar oud was, stierf haar vader. Een aantal jaren geleden raakte haar man prins Friso bij het skieën bedolven onder een laag sneeuw, raakte in coma en stierf een jaar later.
In 2016 werd haar beste vriendin  Jo Cox, die lid was van het Engelse parlement door een extremist vermoord.
Hoewel deze gebeurtenissen haar diep hebben geraakt is ze nooit bij de pakken gaan neerzitten maar heeft ze zich altijd ingezet en is ze zich blijven inzetten voor sociale gerechtigheid.
Ze was o.a. voorzitter van The Elders, een groep wereldleiders die zich inzetten voor rechtvaardigheid (Nelson Mandela hoorde tot deze groep) en zet zich nu vooral in voor kind bruidjes: meisjes die op veel te jonge leeftijd worden uitgehuwelijkt.

Prinses Mable vertelt in haar inleiding op het jaarthema van 4 en 5 mei dat haar interesse voor sociale rechtvaardigheid gewekt werd door haar vader. Voor zijn werk reisde hij regelmatig naar Zuid Afrika. En wanneer hij dan thuiskwam vertelde hij verhalen over de situatie daar: de apartheid, de armoede , de afwezigheid van goed onderwijs.
Prinses Mabel realiseerde zich toen als kind al dat niet alle kinderen het zo goed hadden als zij. Dat het niet vanzelfsprekend was dat je te eten had, naar school kon gaan of naar de dokter, als dat nodig was.

Haar interesse voor sociale gerechtigheid werd verdiept toen ze tijdens haar studie politicologie vergaderingen bijwoonde van de Verenigde Naties in New York. Dat was in 1993 toen de oorlog in Joegoslavië woedde. Bevolkingsgroepen die lang vreedzaam naast elkaar hadden geleefd gingen elkaar te lijf omdat ze tot een andere etnische groep behoorden.
“Ik was toen nog zo naïef om te denken dat de VN wel een einde aan het conflict zou maken maar ontdekte dat ook in vergaderingen van de VN politieke belangen en verschillen van inzichten een rol spelen.”
Dat bracht haar tot het inzicht dat het respecteren van de mensenrechten van onderaf moet beginnen. Gewone burgers moeten zich  in het dagelijks leven bewust zijn van het belang van de mensenrechten en er voor opkomen. Alleen dan zullen de mensenrechten ook in de grote vergaderingen zoals die van de VN van doorslaggevend belang worden.

In 2016 werd prinses Mables vriendin Jo Cox vermoord. Dat was een paar dagen voor het Brexit referendum. Ze was moeder van twee jonge kinderen en net een jaar parlementslid. Het was een politieke moord want Jo Cox zette zich in voor verbondenheid tussen de verschillende bevolkingsgroepen in haar kiesdistrict . Ze streed tegen discriminatie, onrecht en haat. “Er is zoveel meer dat ons verbindt dan dat ons scheidt,” zei ze in haar verkiezingsspeech.

Familieleden en vrienden waren vastbesloten om deze politieke moord niet te laten leiden tot nog meer haat en geweld want dat was precies wat de moordenaar met zijn daad beoogde. Daarom mobiliseerden zij, in de geest van Jo Cox, liefde en empathie. Ze organiseerden aktiviteiten die erop gericht waren de verschillende gemeenschappen samen te brengen. Theedrinken met eenzame buurtbewoners. Het met elkaar in gesprek brengen van voor -en tegenstanders van de Brexit.
Wat deze verhalen ons vertellen is dat vrede en vrijheid, democratie en mensenrechten niet vanzelfsprekend zijn. Het kan zomaar anders worden ook in landen met een oude democratische traditie als het Verenigd Koninkrijk .
En geldt ook voor ons land. Denk maar aan de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh en heel recent de moord op de advocaat Derk Wiersum.

In veel landen verhardt het politieke en maatschappelijke klimaat. Verschillende bevolkingsgroepen worden tegen elkaar opgezet.

Vijfenzeventig jaar na de bevrijding lijkt onze vrijheid, onze democratie, onze vrije pers en onze rechtstaat zo normaal. Maar de genoemde voorbeelden laten zien dat zij dagelijks onderhoud nodig hebben.

Prinses Mabel eindigt haar inleiding met te zeggen dat het in stand houden van onze vrijheid vergt dat we oog hebben voor onze medemens ongeacht achtergrond of geaardheid. We moeten ons uitspreken tegen haat en intolerantie. Want hoe kun je gelukkig zijn als jouw geluk ten koste gaat van dat van anderen?

“Maar, zegt prinses Mabel, waar ik het meest van overtuigd ben, is dat vrijheid niet gebouwd wordt op grote mooie woorden maar op kleine concrete daden. Daden in ons eigen huis in onze eigen levens. Die daden vormen de basis voor nieuwe verhalen. Verhalen die verbinden.”
Tot zover Prinses Mabel.

Ik heb prinses Mabel uitgebreid aan het woord gelaten omdat zij de opdracht van Jezus, zoals wij die gelezen hebben in Johannes 15 , de opdracht om elkaar lief te hebben, prachtig verwoord in de actualiteit.

“ Ik heb jullie liefgehad,“ zegt Jezus in zijn afscheidsrede. “Ik heb jullie liefgehad zoals de Vader Mij heeft liefgehad. Blijf in Mijn liefde.“

Jezus spreekt hier als koning van het Koninkrijk van God. Hij heeft na zijn doop, de verzoekingen van de duivel in de woestijn weerstaan: de verzoeking zijn koningschap te misbruiken door zelfverrijking, machtsmisbruik en zelfverheerlijking. Daarmee werd duidelijk dat hij werkelijk geschikt was om koning te zijn van het Koninkrijk van God. Hij was niet gekomen om te heersen maar om zijn volk te dienen in het bijzonder de vreemdeling, de weduwe en de wees.

Wat zegt nu deze koning in zijn afscheidsrede? “Ik noem jullie geen slaven meer, Ik noem jullie vrienden.” Jezus wil niet als koning heersen maar op vriendschappelijke voet met Zijn leerlingen omgaan. Hij democratiseert zijn koningschap. Hij is een democratische koning. En zijn leerlingen zijn burgers van het Koninkrijk van God. Tegen de burgers van het Koninkrijk van God, tegen ons, zegt Jezus: “Heb elkaar lief.”

Deze liefde is niet alleen de liefde van hart tot hart, de liefde op het persoonlijke vlak. Deze liefde geldt ook op het sociale en het politieke vlak. Op dat vlak is liefde: vrijheid, gelijkheid, broeder- en zusterschap. Amen.